શ્રાવણ મહિનો શરૂ થયો છે. આ મહિનામાં શિવ ઉપાસનાનું વિશેષ મહત્વ છે. સાવનમાં તમામ પેગોડાની પૂજા કરવામાં આવે છે. પરંતુ ધાર્મિક માન્યતાઓ અનુસાર, દેશના 12 જ્યોતિર્લિંગની પૂજા કરવાથી શિવની વિશેષ કૃપા પ્રાપ્ત થાય છે. આ જ્યોતિર્લિંગનું માત્ર દર્શન જીવનની તમામ મુશ્કેલીઓ અને પાપોને દૂર કરે છે. ભગવાન શિવનો દિવ્ય પ્રકાશ આ તમામ 12 જ્યોતિર્લિંગમાં હાજર છે.
1. સોમનાથ જ્યોતિર્લિંગ
સોમનાથ જ્યોતિર્લિંગ ગુજરાતના સૌરાષ્ટ્ર વિસ્તારમાં આવેલું છે. અહીં એક પવિત્ર કુંડ છે જેને સોમકુંડ અથવા પાપનાશક તીર્થ કહેવામાં આવે છે.
2. મલ્લિકાર્જુન જ્યોતિર્લિંગ
મલ્લિકાર્જુન જ્યોતિર્લિંગ આંધ્રપ્રદેશમાં કૃષ્ણા નદીના કિનારે શ્રીશૈલમ નામના પર્વત પર સ્થિત છે.
3. મહાકાલેશ્વર જ્યોતિર્લિંગ
મહાકાલેશ્વર જ્યોતિર્લિંગ મધ્ય પ્રદેશના ઉજ્જૈનમાં સ્થિત છે. આ એકમાત્ર દક્ષિણમુખી જ્યોતિર્લિંગ છે. અહીં જે દૈનિક ભસ્મરી થાય છે તે સમગ્ર વિશ્વમાં પ્રખ્યાત છે.
4. ઓમકારેશ્વર જ્યોતિર્લિંગ
ઓમકારેશ્વર જ્યોતિર્લિંગ આ જ્યોતિર્લિંગ મધ્યપ્રદેશના માલવા પ્રદેશના ઈન્દોર શહેર પાસે આવેલું છે. તેમાંથી નર્મદા નદી વહે છે.
5. કેદારનાથ જ્યોતિર્લિંગ
કેદારનાથ જ્યોતિર્લિંગ ઉત્તરાખંડમાં હિમાલયના કેદાર શિખર પર સ્થિત છે. જેનું માત્ર દર્શન જીવનમાં ખુશીઓ ભરી દે છે.
6. ભીમાશંકર જ્યોતિર્લિંગ
ભીમાશંકર જ્યોતિર્લિંગ મહારાષ્ટ્રના પુણે જિલ્લામાં સહ્યાદ્રી પર્વતની બે ટેકરીઓ વચ્ચે આવેલું છે.
7. બાબા વિશ્વનાથ જ્યોતિર્લિંગ
બાબા વિશ્વનાથનું આ જ્યોતિર્લિંગ ઉત્તર પ્રદેશના કાશીમાં આવેલું છે. આ શહેર ભગવાન શિવને ખૂબ પ્રિય છે.
8. નાગેશ્વર જ્યોતિર્લિંગ
નાગેશ્વર જ્યોતિર્લિંગ ગુજરાતના બરોડા વિસ્તારમાં ગોમતી દ્વારકાની નજીક આવેલું છે. તેને સાપના દેવતા તરીકે પૂજવામાં આવે છે.
9. રામેશ્વરમ જ્યોતિર્લિંગ
ભગવાન શિવનું આ જ્યોતિર્લિંગ તામિલનાડુમાં રામનાથમ નજીક આવેલું છે. આ જ્યોતિર્લિંગની સ્થાપના ખુદ ભગવાન શ્રી રામે કરી હતી.
10. ત્ર્યંબકેશ્વર જ્યોતિર્લિંગ
ત્ર્યંબકેશ્વર જ્યોતિર્લિંગ મહારાષ્ટ્રના નાસિક જિલ્લામાં આવેલું છે. આ જ્યોતિર્લિંગ પાસે બ્રહ્મગીરી નામનો પર્વત છે અને આમાંથી ગોદાવરી નદી વહે છે.
11. વૈદ્યનાથ જ્યોતિર્લિંગ
વૈદ્યનાથ જ્યોતિર્લિંગ ઝારખંડ પ્રાંતના સાંથલ પરગણામાં આવેલું છે, જે જસિડીહ રેલવે સ્ટેશનની નજીક છે. ધાર્મિક પુરાણોમાં શિવના આ પવિત્ર નિવાસસ્થાનને ચિત્તભૂમિ કહેવામાં આવ્યું છે.
12. ઘુશ્મેશ્વર જ્યોતિર્લિંગ
ગુશ્મેશ્વર જ્યોતિર્લિંગ મહારાષ્ટ્રમાં સંભાજીનગર નજીક દૌલતાબાદ પાસે આવેલું છે. આ જ્યોતિર્લિંગને શિવાલય પણ કહેવામાં આવે છે.
